در جهان معاصر ، محیط زیست با تهدیدات زیاده مواجه است. این موضوع از سوی همگان پذیرفته شده است که چالش های گوناگون و رو به گسترش محیط زیستی جهان را تهدید می کند . تغییر اقلیم، آلودگی گسترش هوا، پدیده های خطرناک باران های اسیدی، خطرات تشعشعات ماوراء بنفش از طریق افزایش کلروفلروکربن و تخریب لایه ازون ، تقلیل و آلودگی آب های زیرزمینی، آلودگی و سیع آب های سطحی ، رودخانه ها، دریای ها و اقیانوس ها به وسیلۀ زباله ها و ضایعات صنعتی ، از بین رفتن تنوع حیات، نابودی تدریجی جنگل ها، مراتع و نقاط سبز زمین ، مسابقات جنون آمیز تسلیحات شیمیایی ، میکروبی و هسته یی ، جنگ های ویرانگر محیط زیست از جمله چالش های محیط زیست جهان معاصر به شمار می روند.
حقوق محیط زیست علمی است که برای مقابله با این تهدیدات شکل گرفته است . حقوق محیط زیست عبارت از یک سلسله مقرراتی است که رابطه انسان را با طبیعت تنظیم می کند . این رشته از حقوق خط مشی ها و اقدامات حفاظتی محیط زیست و همچنین شیوه های استفاده معقولانه و پایدار منابع طبیعی را تعیین می نماید.
حقوق محیط زیست در میان رشته های مختلف علم حقوق رشته ای جوان می باشد؛ اما بان این وصف این رشته از حقوق در عمر کواتاه خود توسعه قابل ملاحظه ای یافته و طی چند دهه گذشته بیش از صد معاهده چند جانبه در خصوص موضوعات محیط زیستی در عرصه مختلف مانند تنوع حیات، تغییر اقلیم ، بیابان زدایی، آلودگی بیرون مرزی، حقوق در یاها،حفظ میراث طبیعی و فرهنگی جهان منعقد شده است . علاوه بر آن ، تعداد زیادی موافقتنامه های محیط زیستی منطقه یی یا دو جانبه تنظیم و مورد توافق قرار گرفته اند.
از آنجا که بسیاری از مشکلات ، چالش ها و راه حل های محیط زیستی ابعاد فرامرزی، منطقه یی و جهانی دارند، محیط زیست حوزه ای است که همه دولت ها و گروه ها به صورت گسترده ای در آن با یکدیگرهمکاری می کنند . با وجود مشکلاتی که در خصوص استفاده از منابع مشترک وجود دارد ، این مشکلات همواره راه حل های مشترکی را نیز به همراه داشته است. از این رو، محیط زیست عرصه ای است که می تواند همکاری جهانی را تشویق و ترغیب نماید.تعهدات جهانی برای حفاظت محیط زیست در چهار چوب کنوانسیون ها و پروتکل های مختلف همگی نشان دهندۀ این واقعیت انکار ناپذیر است.
در سطح ملی نیز دولت های جهان به سرعت به اصلاح قوانین داخلی و تصویب طرزالعمل ها در جهت تقویت مدیریت محیط زیست و مقابله با چالش ها و تهدیدات محیط زیستی پرداخته اند. امروزه حقوق محیط زیست آن چنان توسعه یافته که نسبت به بسیار از رشته های حقوقی از نقطه نظر گستره پوشش فراگیر تر شده و بر همه شئون و ابعاد زندگی سایه انداخته است.
این کتاب حاصل چند سال کار عملی در حوزه محیط زیست ، اشتراک در نشستها و کنفرانس های علمی و مذاکرات بین المللی محیط زیستی و همچنین تدریس در دانشکده های مختلف از جمله دانشگاه کاتب است. این اثر که در واقع یک راهنمای آموزشی است، در تلاش است تا یک تصویر کلی از حقوق محیط زیست در سطح حقوق بین الملل و حقوق داخلی ارائه دهد. این راهنما به گونه ای تنظیم گردیده است که بتواند مورد استفاده همه افراد و گروه ها از جمله افراد دولتی ، استاتید دانشگاه ها و دانشجویان قرار گیرد. هدف ، قادر ساختن اشخاص برای مشارکت فعال و مؤثر در تلاش های ملی و بین المللی در حمایت و حفاظت محیط زست است.
در این اثر سعی شده است تا در شانزده فصل،مهم تریرین حوزه های محیط زیست از منظر حقوق بین المللی مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.حوزه های هم نامطالعه مانده است که در فرصت های دیگر به آنها پرداخته خواهدد شد. در عین حال ، تلاش شده است که به طور فشرده اقدامات انجام شده در سطح ملی نیز مورد بررسی قرار گیرد. بدون شک این اثر خالی از نقص نخواهد بود. امیدوارم خوانندگان عزیز با یاد آوری نقایص و اشتباهات، موجب کمال این اثر گردند. ایزد منان را بسیار سپاسگذارم که توفیق عنایت فرمود تا این اثر آماده چاپ شود و در دسترس دوستداران محیط زیست قرار گیرد. از دانشگاه کاتب بخصوص ریاست محترم بخش تحقیقات علمی آن دانشگاه نهایت سپاس را دارم که زمینهۀ چاپ این اثر را فراهم ساختند.
داکتر عباس بصیر
10/01/1396
کابل-افغانستان
اشتراک گذاری :
